Het afgelopen jaar was een jaar met vele grote gebeurtenissen die veel invloed hebben gehad op de transportbranche. In 2021 zet een aantal langetermijntrends door en zal een aantal zaken directe impact hebben. Van nieuwe brandstoffen tot de effecten van Brexit en toenemende druk door online winkelen, lees hieronder een aantal belangrijke trends in de transportsector van 2021 en daar voorbij.
Doorbraak van alternatieve brandstoffen
Hoewel er in de transportsector al jaren om een groene revolutie in de transportsector wordt geroepen, is 2021 misschien wel het moment waarop elektrisch rijden in een aantal subsectoren een serieuze rol gaat spelen. In 2017 kondigde Tesla bijvoorbeeld al de Tesla Semi aan. Dit wordt een volledig elektrische vrachtwagen die de brandstofkosten van een gewone vrachtwagen halveert. De actieradius wordt geschat op 480 tot 800 kilometer. De verwachting is dat de eerste exemplaren in 2021 van de band rollen.
Niet alleen de voertuigen, ook de laadinfrastructuur is een grote uitdaging voor een elektrificatie van de transportsector. Laden voor de transportsector behoeft echt een andere aanpak dan laden voor personenauto’s. Waar dat laatste in Nederland op hoog tempo wordt aangelegd en je inmiddels prima elektrisch kunt rijden in Nederland, is dat voor de transportsector nog niet het geval. De transportsector is enorm divers: van een DHL koerier die pakketten aflevert, de horecaleverancier die horeca midden in de binnenstad bevoorraadt tot aan de vrachtwagenchauffeur die enorme afstanden door heel Europa aflegt. Veel voertuigen in de transportsector zullen op het eigen terrein willen en kunnen laden. Voor andere schakels in de transportketen is dat niet mogelijk, zoals voor de koerier die zijn bestelbus ‘s nachts op straat heeft staan. Dan zal er, gegeven de huidige batterijtechnologie, ook nog eens overdag bijgeladen moeten worden. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van bestaande laadnetwerken voor personenauto’s zoals we die kennen van Fastned en bij sommige benzinepompen. Een grootschalige elektrificatie zal wel een grote druk op bestaande netwerken en het elektriciteitsnetwerk in het algemeen leggen en daar zijn nog wat stappen te zetten.
In sommige delen van de logistiek is elektrisch al aan de orde van de dag. Zo rijdt ‘online supermarkt’ Picnic vanaf dag één de boodschappen rond met zeer efficiënte en compacte bestelbusjes, de zogenaamde e-workers.
Waterstof op de horizon
Verder op de horizon worden veel voorspellingen gedaan voor waterstof. Vooral voor vrachtwagens wordt dit als een logischer alternatief gezien dan elektriciteit. Om een vrachtwagen elektrisch te laten rijden heb je namelijk erg veel accucapaciteit nodig, wat zorgt voor een enorm zware truck die weer minder laadvermogen aan kan. Onder andere de EU en de Nederlandse overheid hebben dit tot een van de speerpunten gemaakt om allerlei klimaatdoelen te behalen. Nederland heeft hier een voordeel ten opzichte van veel andere landen: door het bestaande aardgasnetwerk kan waterstof heel gemakkelijk door Nederland getransporteerd worden. De verwachting is dat we hier tot 2030 niet zoveel van zullen merken. Om op dat moment de transitie naar waterstof te kunnen maken, moeten er wel nu al stappen gezet worden door overheid en bedrijfsleven.
Digitaliseringsslag in de transportsector
Vorig jaar constateerde brancheorganisatie Evofenedex al dat de digitalisering in de transportsector te wensen overliet. Niet zozeer zijn de kosten van het digitaliseren van bedrijfsprocessen het probleem, de meeste transportbedrijven vinden er simpelweg geen tijd voor. Dat terwijl de onderzochte transportbedrijven juist aangeven dat belangrijkste redenen om te digitaliseren alles met tijdbesparing te maken hebben: “Minder tijd kwijt zijn aan controles en administratieve werkzaamheden, het elimineren van repetitieve handelingen en klanten proactief informeren over de status of locatie van een verzending en real-time inzicht in de voorraad.”
Een aantal innovaties zal in 2021 mogelijk tot bloei komen. Door de aanstaande Brexit is bijvoorbeeld de digitalisering van de vrachtbrief, door middel van de elektronische vrachtbrief e-CMR in een stroomversnelling terecht gekomen.
Een belangrijk gevolg van verdergaande digitalisering in de transportsector is dat er meer data gedeeld zal moeten worden door transportbedrijven en andere marktpartijen. Veel belangenorganisaties zien hierin een groot obstakel. De EU wordt opgeroepen om ervoor te zorgen dat data over bedrijfsvoering niet zomaar op straat komt te liggen, door meer wettelijke bescherming te bieden. Verder zouden datasystemen meer gestandaardiseerd moeten worden en zou de transportsector steun moeten ontvangen door meer personeel op te laten leiden op gebieden zoals artificial intelligence en cloud computing. De belangenbehartigers betogen dat er meer geld vrij moet komen zodat de transportsector de digitaliseringsslag kan maken die zal bijdragen aan het behalen van klimaatdoelen, de zogenaamde Green Deal.
Ze maken zich zorgen dat gegevens over hun bedrijfsvoering op straat komen te liggen en misbruikt worden, ze zien te weinig wettelijke bescherming op dit gebied en hebben te weinig zicht op de totale kosten van digitale gegevensuitwisseling. Brussel moet zich volgens de logistieke organisaties ervoor inspannen om datasystemen op Europees niveau meer te standaardiseren en nieuw talent op te leiden dat raad weet met fenomenen als artificial intelligence en cloud computing.
Digitalisering staat meer dan ooit op de agenda. Juist door grote gebeurtenissen als Brexit en de gevolgen van het coronavirus, zou 2021 weleens het jaar kunnen worden waarin digitalisering in transportsector echt vorm krijgt.
Bekijk hieronder een webinar over de opkomst van digitale platforms in de transportsector.
Effecten van Brexit worden zichtbaar
Sinds 1 februari 2020 is het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie getreden. De rest van 2020 was een transitiefase waarna de precieze uitwerking (deal or no-deal) moet volgen. Vanaf 2021 zal de nieuwe handelsrelatie tussen de EU en het VK duidelijk moeten zijn. De verwachting is helaas dat dit in ieder scenario tot een aantal ingewikkelde situaties gaat leiden voor de transportsector. Zo worden langere wachtrijen bij de grens vrijwel onvermijdelijk door meer douaneprocedures. Vooral voor logistieke bedrijven die rechtstreeks met vrachten van of naar Engeland of andere delen van het VK te maken hebben, is het zaak goed voorbereid te zijn. Van hen zullen met name de bedrijven die just-in-time delivery en bederfelijk waar zoals eten vervoeren, de grootste uitdagingen kennen. De verwachting is bijvoorbeeld dat de bloemenexport hard getroffen kan worden. Het Nederlandse Brexitloket is voor transportondernemers die zake doen met het VK het beste startpunt.
Toch biedt Brexit ook kansen voor delen van de transportsector. Zo verhuizen veel personen en bedrijven vanaf de Britse eilanden naar het Europese vasteland. Dit kan voor verhuisbedrijven een interessante kans zijn. Verder hebben bedrijven zoals expediteurs die juist veel kennis hebben van douane, inklaring en grensperikelen bij transport en logistiek, een groot voordeel bij een ingewikkelde situatie zoals Brexit. Voor grotere transportbedrijven is verder te zien dat deze op overnamepad zijn gegaan om door Brexit verzwakte transportbedrijven op de Britse Eilanden over te nemen.
Hoewel er zeker ook winnaars van de Brexit zijn, zal het netto effect helaas niet positief zijn. Nederland is een grote handelspartner van het VK en de transportsector wordt niet alleen zelf belemmerd door de Brexit, maar zal ook getroffen worden door de handel tussen het VK en de EU vermoedelijk zal afzwakken. Daarbovenop komt nog het coronavirus wat het VK economisch harder heeft geraakt dan de meeste andere landen in Europa.
Meer controle, betere marges?
Een vaak gehoorde klacht van veel transportbedrijven is dat veel concurrenten zich niet aan de regels houden: ze hebben hun vergunningen niet op orde, houden zich niet de verplichte rij- en rusttijden en hygiëneregels.
Vooral het negeren van de rusttijden kan voor gevaarlijke situaties zorgen en belemmert de concurrentie. Uit een onderzoek van De Monitor, FNV en CNV blijkt dat de helft van de ondervraagde truckers nog nooit is onderworpen aan een wegcontrole door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Nederland doet dit aanzienlijk minder goed dan omringende landen. Het is de bedoeling dat het aantal controleurs in 2021 omhoog gaat.
Verder signaleert het ILT nu ook dat door de opkomst van online vraag-en-aanbod platforms er steeds meer verhuisdiensten zonder vergunning rijden. Wanneer je commercieel vervoer aanbiedt met een voertuig met een laadvermogen van meer dan 500 kg heb je namelijk al een vergunning nodig. Het ILT heeft toegezegd ook hier strenger op te gaan controleren.
(Nog) meer druk op pakketdiensten
Meer nog dan voor andere deelsectoren geldt bovenstaande voor de pakketdiensten. Wat al aan de gang was, is door de uitbraak van het coronavirus en de daaropvolgende lockdowns en restricties in een stroomversnelling geraakt: er wordt steeds meer online gewinkeld. Waar veel winkels moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen, draaien webwinkels en zogenaamde multichannelers (winkels met een webwinkel of andersom) op volle toeren. Naast pakketdiensten is een vergelijkbare trend waarneembaar bij de levering van levensmiddelen. Denk aan de eerder genoemde online supermarkten.
Dit alles leidt tot een enorme druk op de grote pakketdiensten DHL, DPD, PostNL en GLS, die verantwoordelijk zijn voor de levering van al deze pakketten. Deze “grote vier” werken deels met krachten in loondienst, maar huren ook veel zzp’ers in. Deze zzp’ers worden betaald op basis van het aantal leveringen dat ze uitvoeren. De lage vergoedingen leiden tot veel onvrede en schending van regels door chauffeurs.
De misstanden in de transportsector staan meer en meer op de agenda. Met toegenomen druk op transportbedrijven is de roep om daadkrachtig optreden van overheden groter dan ooit. Dit kan in 2021 leiden tot de eerste stappen in de juiste richting: meer controle en eerlijke tarieven.
Tip: als je een verhuisdienst wilt vinden en zeker wilt weten dat de vergunningen op orde zijn, kun je een bedrijf checken in de database van de NIWO. Verder biedt Transportscanner een bedrijvengids aan die per bedrijf de vergunningen weergeeft.